De Patroonheilige

De Apostel Jacobus, wiens feestdag men viert op 25 juli, draagt de naam van ‘de Meerdere’ om hem te onderscheiden van een andere apostel Jacobus, die we Jacobus de Mindere noemen. Jacobus (de Meerdere) was een van de drie lievelingsleerlingen van Jezus. Jacobus en Johannes, die beide visser waren, waren de zonen van Zebedeus en Salome.

Marteldood

Na de dood van Christus werd Jacobus een vurig verkondiger van de leer van Jezus in het Heilige Land en werd hij hoofd van de christengemeente te Jeruzalem. Hij zou ook in Spanje het evangelie hebben verkondigd. In Jeruzalem bekeerde hij dwaalleraren en wierp hun toverboeken in zee. De Joden waren daarom zeer verontwaardigd en brachten hem voor de Hoge Raad en lieten hem geselen. Hij werd toch weer vrijgelaten, maar in het jaar 42 werd hij op last van koning Herodes – Agrippa I te Jeruzalem onthoofd. Bij deze terechtstelling zouden zelfs zijn beulen zich hebben bekeerd, waarna deze ook de marteldood ondergingen. Op de vermoedelijke plaats van zijn terechtstelling heeft men later een kerk gebouwd.

Legende

De legende vertelt ons dat het lichaam van de martelaar in een cederhouten kist werd gelegd, vervolgens op een schip werd geplaatst en geleid door engelen de Middellandse Zee werd overgevaren en tenslotte aankwam in Galicie (Spanje) in de monding van de rivier de Ulla. Toen zou de bisschop van Iria Flavia, Theodemir, de sarcofaag ontdekt hebben. Koningen bouwden daarna op die plaats een prachtige basiliek. Men noemde de plaats ‘Het veld van de ster’, in het spaans ‘Compostela’.

Bedevaartplaats

Men kan zich afvragen waarom Santiago de Compostela zo’n geweldige bekendheid kreeg en waarom in de loop der eeuwen duizenden pelgrims te voet uit alle landen van Europa daarheen trokken. Het werd naast Jeruzalem en Rome de voornaamste bedevaartplaats. Men kan de verering van de relikwieën van de Heilige niet scheiden van het idee van een kruistocht. Santiago symboliseerde de herovering van Spanje op de Moren. De herovering duurde van 700 tot 1492. Sint Jacobus werd nog te meer uitgekozen als de beschermer in die strijd, omdat hij in 844 in de slag van Clavijo verschenen zou zijn aan koning Ramiro, rijdend op een wit paard, het zwaard in de vuist, en zo de Moren op de vlucht zou hebben gejaagd.

Sint Jacobus attributen

Oorspronkelijk werd de Heilige Jacobus de Meerdere alleen afgebeeld als grijsaard en Apostel. Voor de 12de eeuw ziet men hem dan ook slechts vergezeld van het algemene apostelattribuut: ‘het Boek’. Ook verschijnt het zwaard, oorspronkelijk alleen als zinnebeeld van zijn onthoofding, maar later ook als teken van zijn patronaat over strijders, ridders en krijgslieden. Het zwaard heeft dan vaak de vorm van het Sint Jacobuskruis, een rood kruisvormig zwaard waarvan de dolk-vormige dwarsarmen eindigen in lelies met de Sint Jacobusschelp in het midden. Sedert de late middeleeuwen wordt hij ook afgebeeld als pelgrimsvader en schutspatroon van de pelgrims met staf, kalebasfles en Sint Jacobusschelp. De Sint Jacobusschelpen werden gevonden aan de kust van Galicië. Het is dezelfde schelp die SHELL als herkenningsteken heeft.

De Kleuren van Jacobus

Kleuren spelen in de kerkelijke liturgie een grote rol. Ieder deel van het kerkelijk jaar heeft zijn eigen liturgische kleur, die dan overeenstemt met de kleur van de priesterkleding en van het altaarkleed. Het rood verwijst naar de martelaren. Vandaar dat alle gilden, die een martelaar als beschermheilige hebben, ook rode sjerpen dragen of de kleur rood in hun kleding hebben verwerkt. Daarnaast hebben vele heiligen hun eigen kleuren. Wat betreft Sint Jacobus zijn die groen-goud. Het goud is daarbij de meer algemene kleur van het hemelse licht, dat ook hem als heilig man overscheen en het groen (als kleur van de hoop) is zijn meer persoonlijke en aardse kleur, namelijk voor dat deel van het jaar, waarin vol hoop de opbrengst van de natuur tegemoet wordt gezien (van drievuldigheidsdag op 6 juni tot Advent op 20 november). De feestdag van Sint Jacobus op 25 juli valt in deze liturgische groene periode. In de Zeelandse parochiekerk is een Sint Jacobusaltaar.